หนังสือดี สำหรับเด็ก ที่พ่อแม่ควรจะแนะนำให้ลูกอ่านนั้น คือ หนังสือที่สามารถจะสื่อสารกับเด็กได้ สามารถทำให้เด็กอ่านแล้วเกิดการพัฒนาความคิดที่มาพร้อมกับความสนุก
ในปัจจุบันเด็กและเยาวชนไทยมีการอ่านหนังสือที่น้อยกว่าเด็กทางแถบยุโรป และเด็กในประเทศที่กำลังจะพัฒนาในแถบเอเชียที่มียอดการอ่านหนังสือของเยาวชนไทยมากกว่า อย่างเช่น ในฮ่องกงและสิงคโปร์ มีการอ่านมากกว่าเด็กไทยถึง 7-8 เท่า* และ เกาหลีใต้ มีการอ่านมากกว่าไทยถึง 4 เท่า*
*ข้อมูลสถิติการใช้กระดาษพิมพ์และเขียน ของยูเนสโก 2540
หรือในอีกสถิติหนึ่งจากคนไทยมีการอ่านหนังสือ โดยคิดค่าเฉลี่ยการอ่านของคนไทยต่อคนออกมาแล้วเพียง 20-25 หน้ากระดาษต่อปีและต่อคนเท่านั้น ซึ่งถ้านำมาเฉลี่ยเป็นจำนวนบรรทัดแล้วนั้น แต่ละวันคนไทยมีการอ่านหนังสือเพียงไม่เกิน 2 บรรทัดต่อวันต่อคนเท่านั้นเอง ซึ่งสาเหตุหนึ่งอาจจะมาจากคนไทยมีความยากจน และอีกส่วนหนึ่งคือ การที่เด็กไทยมีนิสัยรักการอ่านที่น้อยกว่า นั่นเอง นับว่าเป็นเรื่องที่น่ากังวลอย่างมาก ผู้ที่เป็นพ่อแม่ในปัจจุบันจึงควรต้องมีการส่งเสริมการอ่านหนังสือ และสรรหาหนังสือที่มีคุณค่าให้กับลูกมากกว่าการยื่นแท็บเลตหรือโทรศัพท์มือถือให้
จากที่กล่าวมาข้างต้น จึงได้มีโครงการคัดเลือก หนังสือดี สำหรับเด็ก และเยาวชนไทยที่ควรอ่าน เป็นโครงการวิจัยที่คัดเลือกเอาหนังสือดีที่มีมากกว่า 100 เล่ม ที่เด็กไทยควรได้อ่านของสำนักกองทุนสนับสนุนการวิจัย ที่มุ่งเน้นการกระตุ้นให้เด็กและเยาวชนไทยรักการอ่านหนังสือมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ ยังมีคู่มือในการอ่านที่ดี อีกด้วย
การรักการอ่านเป็นกระบวนการของการเรียนรู้ด้วยตนเองที่สำคัญ สำหรับพ่อแม่ที่มีความสนใจในเรื่องของการปฏิรูปการศึกษา หรือการหาหนังสือดี ๆ สักเล่มให้ลูกอ่านก็สามารถที่จะเข้าไปที่โครงการนี้ได้ตลอดเวลา เพราะการส่งเสริมให้ลูกมีการอ่านหนังสือที่มากขึ้น เป็นกิจกรรมในส่วนสำคัญของการศึกษา การรักการอ่านนี้จะมีผลถึงการปฏิรูปทางด้านของความคิด และกระบวนการในการแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบของตัวเด็กเอง และการอ่านก็ยังมีผลต่อการปฏิรูปเศรษฐกิจและสังคมต่อไปอีกด้วย
คณะของผู้วิจัยต่าง ๆ ที่เป็นผู้ดำเนินการในการสำรวจการอ่าน ที่ทั้งคัดเลือกและสัมภาษณ์ พร้อมไปด้วยการระดมความคิดเห็นจากเหล่าครู อาจารย์ ผู้ปกครอง เด็กและเยาชนทั้งหลายทั่วประเทศ ได้นำเอาข้อคิดต่าง ๆ มาประชุมปรึกษาหารือกัน เพื่อที่จะมีการคัดเลือก โดยการอาศัยเสียงส่วนใหญ่ที่มีการนำเสนอชื่อของหนังสือที่เห็นว่าที่เห็นว่ามีประโยชน์ นำเอามาอ่านเปรียบเทียบกัน และมีการมาคัดเลือกอีกหลายครั้ง เพื่อที่จะได้หนังสือที่เหมาะสมกับการอ่านของเด็ก ๆ มากที่สุด เพื่อที่จะเป็นตัวอย่างหนังสือที่ดีประมาณถึง 100 เล่ม และช่วยให้เด็กอ่านและพัฒนาความคิดอย่างเข้าใจง่าย และสามารถที่จะได้ประโยชน์จากการอ่านหนังสือเหล่านี้จริง ๆ และคัดเลือกหนังสือดี ๆ ที่ทั้งเขียนได้อย่างงดงาม สนุกน่าอ่าน และมีเนื้อหาสาระที่สามารถให้แรงบันดาลใจให้แก่ผู้ที่อ่านได้เป็นอย่างดี การมองโลกในแง่ของการสร้างสรรค์ จากการให้เด็ก ๆ ได้อ่านหนังสือที่ดี ทั้งเป็นแบบหนังสือแปลและหนังสือจากนักเขียนคนไทย ที่ถือว่าเป็นวรรณกรรมดีเด่นก็ต่างเป็นหนึ่งในหนังสือที่ได้รับการคัดเลือกเป็นหนังสือน่าอ่านอีกด้วย
การสนับสนุนให้เด็กและเยาวชนได้อ่านหนังสือดี ๆ ทั้งของต่างชาติที่เป็นหนังสือแปลและของนักเขียนไทย ต่างก็เป็นเรื่องที่ดี เพราะไม่ว่าจะเป็นหนังสือวรรณกรรมที่เขียนมาจากใคร แต่ถ้าสามารถที่จะสื่อสารให้เด็กอ่านได้สารประโยชน์ตามที่ต้องการ และสามารถที่จะเข้าใจเนื้อความได้อย่างชัดเจน โดยหนังสือที่น่าสนใจและเหมาะกันเด็ก ๆ มีดังนี้
- หนังสือเล่มประเภทบันเทิงคดี ที่เป็นนิทาน นิยาย เรื่อง บทกวีที่มีการเขียนขึ้นเอง โดยที่จะไม่จำกัดยุคสมัย
- มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ มีเนื้อหาสาระที่มีการส่งเสริมความเข้าใจชีวิตและสังคม สามารถที่จะเสริมสร้างภูมิปัญญา จินตนาการและค่านิยมที่ดี มีศิลปะในการเขียนที่ดี มีความงดงาม ความไพเราะต่อคำที่ใช้ และความสะเทือนต่ออารมณ์ อ่านได้อย่าสนุกสนานและเพลิดเพลิน
- มีเนื้อหาท่วงทำนอง ภาพประกอบที่สามารถสนองต่อความสนใจ ของนักอ่านกลุ่มเด็กและเยาวชนได้อย่างเหมาะสมกับวัย มีการกระตุ้นจินตนาการและการเรียนรู้เกี่ยวกับชีวิตและโลกของผู้อ่านที่สามารถเชื่อมโยงไว้ด้วยกัน
- เป็นการวางพื้นฐานในการอ่านวรรณคดีที่เป็นต้นฉบับแบบคลาสสิกของไทย หรือช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจต่อชีวิตและสังคมวัฒนธรรมไทย ทั้งในอดีตและปัจจุบันที่เพิ่มมากยิ่งขึ้น
โดยในเด็กกลุ่มวัย 3-6 ปี หนังสือที่น่าสนใจ อย่างหนังสือเรื่องกระต่ายน้อยกับหินวิเศษ, ขอแม่ให้ลูกนก, ดอกสร้อยสุภาษิตประกอบภาพและต้นไม้ในสวน เป็นต้น หนังสือเหล่านี้ต่างก็ถูกคัดสรรมาเป็นอย่างดีที่เหมาะกับเด็กที่สามารถจะพออ่านและสดได้ รวมไปถึงการมีภาพที่สวยงาม สามารถที่จะดึงดูดความสนใจเด็กได้ และพ่อกับแม่ก็ถือว่าเป็นบุคคลสำคัญที่ควรจะมีการอ่านให้เด็กฟังทุกวัน หรือร่วมอ่านและสะกดคำไปพร้อมกับลูก ที่นอกจากจะเป็นการส่งเสริมการอ่านแล้วก็ยังเป็นการเพิ่มความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างพ่อแม่กับเด็ก
หนังสือที่น่าสนใจและน่าให้เด็กได้เรียนรู้อีกหนึ่งเรื่อง คือ ผีเสื้อกับผึ้งน้อย ที่เป็นหนังสือในแนวบันเทิงคดีสำหรับเด็ก เป็น หนังสือดี สำหรับเด็ก เล็กไปจนถึง 7-12 ปี เป็นหนังสือวรรณกรรมสำหรับเด็กของนักเขียน อำนาจ เย็นสบาย ที่เป็นหนังสือแนวมุ่งปลูกฝังเด็กในเรื่องของความขยันขันแข็ง อดทน และต้องต่อสู้ให้รู้จักตัวเองในวิถีทางของการเป็นตัวเองมากที่สุด
